Metebolizmanızın yavaşladığını nasıl anlarsınız?

Tiroid bezi, metabolizmayı kontrol eden önemli bir organdır. Tiroid bezinin yeterli hormon üretmemesi durumunda düşük metabolizma ortaya çıkar. Bu durum, birçok farklı semptoma neden olabilir ve tedavi edilmezse ciddi sonuçlara yol açabilir. Bu makalede, düşük metabolizmanın nedenleri, belirtileri, tanısı ve tedavisi hakkında bilgi verilecektir.

Meta açıklaması: Bu makale, tiroid bezinin yeterli hormon üretmemesi durumunda ortaya çıkan düşük metabolizma hastalığı hakkında bilgilendirici bir yazıdır. Düşük metabolizmanın nedenleri, belirtileri, tanısı ve tedavisi anlatılmaktadır.

Tiroid bezi nedir?

Tiroid bezi, Adem elmasının hemen altında yer alan ve nefes borusunu çevreleyen küçük, kelebek şeklinde bir bezdir. Tiroid bezi, metabolizmayı (vücudun enerji kullanma hızını) ve vücut hücrelerinin çalışma hızını kontrol eden hormon olan tiroksini üretir. Tiroksin, neredeyse tüm vücut hücrelerinin fonksiyon düzeyini etkiler.

Tiroid bezinde tiroksin üretimi beyinden (hipotalamus ve hipofiz bezi) TSH hormonu (Tiroid Uyarıcı Hormon) aracılığıyla kontrol edilir. TSH, tiroid bezine tiroksin üretmesi için sinyal gönderir. Tiroksin seviyesi yeterli olduğunda, TSH salgısı azalır. Böylece tiroid bezinin hormon üretimi dengelenir.

Düşük metabolizma nedir?

Düşük metabolizma (hipotiroidizm), tiroid bezinin yeterli miktarda tiroksin üretememesi durumudur. Bu durumda, vücudun enerji kullanımı yavaşlar ve birçok organ ve sistem etkilenir.

Düşük metabolizmanın en sık nedeni, tiroid bezinin iltihaplanması veya hasar görmesidir. Bu durumda, tiroid bezi yeterli hormon üretemez ve TSH seviyesi yükselir. Bu tip düşük metabolizmaya primer hipotiroidizm denir.

Düşük metabolizmanın diğer bir nedeni de beyindeki hipotalamus veya hipofiz bezinin bozulmasıdır. Bu durumda, TSH salgısı azalır ve tiroid bezi uyarılmaz. Bu tip düşük metabolizmaya sekonder hipotiroidizm denir.

Düşük metabolizmanın bazı nadir nedenleri şunlardır:

• Tiroid bezinin doğuştan yokluğu veya gelişmemiş olması
• Tiroid bezinin ameliyatla alınması veya radyoaktif iyot tedavisi ile tahrip edilmesi
• Tiroid hormonunun vücutta kullanılmasını engelleyen ilaçlar veya maddeler
• Tiroid hormonuna karşı bağışıklık sisteminin reaksiyon göstermesi

Düşük metabolizmanın belirtileri nelerdir?

Düşük metabolizmanın belirtileri çoktur. Ayrıca zamanla gelişirler, böylece erken aşamalarda tüm belirtileri fark etmeyebilirsiniz. Hormon eksikliği kötüleştikçe belirtiler daha belirgin hale gelecektir. Metabolizması düşük olan yaşlı kişilerde genellikle daha az semptom görülür.

Düşük metabolizmanın tipik belirtileri şunlardır:

• Kuru ve serin cilt. Deride düzensiz pigment kaybı da meydana gelebilir.
• Kuru ve yıpranmış saçlar, saç dökülmesi, kaşların dış kısmının kaybolması
• Kırılgan ve ince tırnaklar
• Göz çevresinde şişlik
• Yavaş kalp atışı
• Yavaş hareket paterni ve yavaş refleksler
• Vakaların yüzde 50’sinde guatr (tiroid bezinin büyümesi)
• Kas ağrısı, eklem ağrısı ve şişmiş eklemler
• Dondurulur/kolayca donar
• Daha fazla yemeden kilo alma
• İştah kaybı, yavaş dışkılama, kabızlık
• Düzensiz ve ağır adet kanaması veya daha az sıklıkta ve yetersiz kanama
• Sinirlerde baskı, sinir hastalığı, deride karıncalanma, baş dönmesi
• Ses değişikliği, horlama, ses kısıklığı ve kulak çınlaması
• Düşük kan yüzdesi ve daha yavaş pıhtılaşmayla birlikte değişen trombosit fonksiyonu
• Ayrıca üzüntü/depresyon, hareketsizlik, hafıza kaybı, demans ve artan uyku ihtiyacı gibi belirtiler de görülür.

Düşük metabolizma nasıl tanı konur?

Düşük metabolizma tanısı koymak için spesifik kan testleri kullanılır. Bu testlerde tiroksin (FT4) ve TSH seviyeleri ölçülür. FT4, tiroid bezinin ürettiği tiroksin miktarını gösterir. TSH ise beyinden gelen tiroid bezi uyarıcı hormonun seviyesini gösterir.

Düşük metabolizmada FT4 seviyesi düşük, TSH seviyesi ise yüksek olur. Bu durumda tiroid bezi yeterli hormon üretemez ve beyin daha fazla TSH salgılar.

Sekonder hipotiroidizmde ise FT4 seviyesi düşük, TSH seviyesi ise normal veya düşük olur. Bu durumda beyin yeterli TSH salgılamaz ve tiroid bezi uyarılmaz.

Düşük metabolizma tanısı için kan testleri dışında başka testler de yapılabilir. Bunlar şunlardır:

• Anti-TPO antikor testi: Tiroid bezine karşı bağışıklık sisteminin saldırısını gösterir.
• Tiroid sintigrafisi: Tiroid bezinin yapısını ve işlevini gösterir.
• Tiroid ultrasonu: Tiroid bezinin boyutunu ve şeklini gösterir.

Düşük metabolizma nasıl tedavi edilir?

Düşük metabolizmanın tedavisi, eksik hormonun tablet formundaki tiroksin ile değiştirilmesinden oluşur. Genel tıp profesörü ve Norveç Elektronik Tıbbi El Kitabı’nın (NEL) editörü Terje Johannessen, birçok insan için günde böyle bir tablet almanın normal fonksiyona yeniden kavuşmak için gereken tek şey olabileceğini söylüyor.

Ancak bazı kişiler için doğru tiroksin dozunu bulmanın zor olabileceğini belirtmekte fayda var. Doz ayarlaması için kan testleri yapılır ve hastanın semptomları değerlendirilir. Doz çok yüksekse aşırı metabolizma belirtileri ortaya çıkabilir. Doz çok düşükse düşük metabolizma belirtileri devam edebilir.

Tiroksin tedavisine başladıktan sonra semptomların düzelmesi genellikle birkaç hafta içinde olur. Bazı semptomlar ise daha uzun sürebilir. Örneğin, kilo vermek ve cilt kuruluğunu gidermek için birkaç ay gerekebilir.

Tiroksin tedavisi ömür boyu sürdürülmelidir. Tedaviyi kesmek veya dozu değiştirmek semptomların tekrar ortaya çıkmasına neden olabilir. Ayrıca, tiroksin tedavisi alan hastaların düzenli olarak kan testi yaptırmaları ve doktorlarıyla iletişim halinde olmaları gerekir.

Düşük metabolizma tedavisinde dikkat edilmesi gereken bazı noktalar şunlardır:

• Tiroksin tabletleri aç karnına, sabahları alınmalıdır. Yemeklerden en az yarım saat önce veya en az dört saat sonra alınmalıdır.
• Tiroksin tabletleri demir, kalsiyum, soya veya lif gibi bazı maddelerle etkileşime girebilir. Bu nedenle, bu maddeleri içeren ilaç veya gıdalar tiroksin tabletlerinden uzak tutulmalıdır.
• Tiroksin dozu kişiye göre değişir. Yaş, kilo, tiroid bezinin durumu ve diğer sağlık sorunları gibi faktörler dozu etkiler. Doz ayarlaması için doktorunuzun tavsiyelerine uyunuz.
• Tiroksin tedavisi alan hastaların hamilelik, menopoz, enfeksiyon, stres veya ameliyat gibi durumlarda doktorlarına danışmaları gerekir. Bu durumlar tiroksin ihtiyacını değiştirebilir.
• Tiroksin tedavisi alan hastaların düzenli egzersiz yapmaları, sağlıklı beslenmeleri ve sigara içmemeleri faydalı olacaktır.

Düşük metabolizma önlenemez mi?

Düşük metabolizmanın bazı nedenleri önlenebilir değildir. Örneğin, doğuştan gelen tiroid bezinin yokluğu veya hasarı, genetik faktörler veya bağışıklık sisteminin tiroid bezine saldırması gibi nedenler önlenebilir değildir.

Ancak düşük metabolizmanın bazı nedenleri önlenebilir veya azaltılabilir. Örneğin, tiroid bezinin iyot eksikliği nedeniyle bozulması önlenebilir. İyot, tiroid hormonunun yapımında gerekli bir mineraldir. İyot yetersizliği olan bölgelerde yaşayan insanlar iyotlu tuz kullanmalı veya iyotlu gıdalar tüketmelidir.

Ayrıca, tiroid bezinin ameliyatla alınması veya radyoaktif iyot tedavisi ile tahrip edilmesi gibi durumlarda da düşük metabolizma önlenebilir. Bu işlemler sadece zorunlu olduğunda yapılmalı ve alternatif tedavi seçenekleri değerlendirilmelidir.

Düşük metabolizma hastalığı ciddi bir sağlık sorunu olabilir ancak erken tanı ve uygun tedavi ile kontrol altına alınabilir. Düşük metabolizma belirtileri yaşayan kişilerin doktora başvurmaları ve kan testi yaptırmaları önemlidir. Tiroksin tedavisi ile normal yaşama dönmek mümkündür.