Nijer’de Batı yanlısı cumhurbaşkanının devrilmesi, Rusya’nın Afrika’daki etkisini artırıyor

Nijer’de Ordu, ülkenin demokratik yolla seçilmiş ilk cumhurbaşkanı Muhammed Bozum’u alıkoyarak askeri darbe gerçekleştirdi. Darbe sonrası sokaklarda açılan Rus bayrakları, sadece Nijer’de değil, tüm Sahel bölgesinde değişen dengelerin sembolü oldu.

Nijer, Afrika’nın en fakir ülkelerinden biri olmasına rağmen, küresel güçler için stratejik öneme sahip. Ülke, dünyanın en büyük uranyum rezervlerine ev sahipliği yapıyor. Ayrıca cihatçı militan grupların faaliyet gösterdiği ve göçmen akışının yoğun olduğu bir bölgede bulunuyor.

Nijer’in eski bir Fransa sömürgesi olması nedeniyle, Fransa ve Batılı müttefikleri ülkede askeri ve siyasi varlık gösteriyor. Fransa’nın Sahel bölgesindeki en büyük askeri üssü Nijer’in başkenti Niamey’de yer alıyor. ABD de Nijer’de insansız hava araçları (İHA) operasyonları için bir hava üssü kurdu.

Muhammed Bozum, barışçıl bir seçimin ardından iktidara gelen ilk Nijer cumhurbaşkanıydı. Batılıların Sahel’deki son büyük müttefikiydi. Ülkede cihatçı militan grupların faaliyetlerine karşı Batı ile işbirliği yapıyordu. Ayrıca Akdeniz’deki göçmen akışını durdurmaya çalışan Avrupa ülkeleri ile ortaklık kurdu.

Ancak Bozum’un devrilmesiyle birlikte, tüm bunlar değişime gebe. Tıpkı Mali ve Burkina Faso’daki askeri darbelerden sonra olduğu gibi, Fransız askerlerinin Nijer’de terk edilmesi istenebilir. Bu da Rusya için Nijer’e giriş kapısının açılması anlamına geliyor.

Rusya, son yıllarda Afrika kıtasında etkisini artırma çabasında. Rusya’nın paralı askerlik şirketi Wagner, Mali ve Burkina Faso’da konuşlandı. Bu durum, darbelerin arkasındaki aktörün Rusya olabileceği iddialarına yol açtı. Ancak Rusya bunu kabul etmiyor.

Moskova, Nijer’deki askeri darbe girişiminin ardından anayasal düzenin yeniden tesis edilmesi için çağrı yaptı. Wagner’in kurucusu Yevgeni ise Telegram’dan yayınladığı mesajla Nijer’deki darbeye destek verdi. Nijer halkının sömürgeci güçlere karşı mücadele verdiğini ve darbeyle bağımsızlıklarını kazandıklarını söyledi.

Nijer’deki askeri darbe, Rusya ile Batı arasındaki jeostratejik rekabeti kızıştırırken, Sahel bölgesindeki istikrarı da tehdit ediyor. Bu arada, Mısır Cumhurbaşkanı Abdul Fettah es-Sisi, Rusya-Afrika forumunda Putin’i tahıl anlaşmasına geri dönmeye çağırdı.

Mısır Cumhurbaşkanı, tahıl fiyatlarındaki artışın sona ermesi için yeniden anlaşmaya varılmasını umduğunu söyledi. Tüm tarafların ihtiyaç ve çıkarlarının gözetilmesi gerektiğini vurguladı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ise, gıda fiyatlarının artmasına Ukrayna savaşının yol açmadığını savundu. Yine Batılı ülkeleri suçladı.

Putin, ABD ve AB’nin pandemi döneminde gıda satın almak için para bastığını, bunun da fiyatları yükselttiğini ifade etti. Rusya, 17 Temmuz’da tahıl koridoru anlaşmasını askıya aldı. Anlaşmaya geri dönmek için Rus tahılının da dünyaya serbestçe ihraç edilmesini şart koştu. Henüz uzlaşma sağlanamazken, gıda fiyatları artıyor ve kıtlık riski de ortaya çıkıyor.

Nijer’deki askeri darbe, Afrika kıtasında yaşanan siyasi ve ekonomik krizleri daha da derinleştiriyor. Rusya ile Batı arasındaki çekişme ise bölgeyi daha da kırılgan hale getiriyor. Sahel bölgesindeki gelecek belirsizliğini koruyor.